Μετάφραση από: Meet the world’s leading expert on why kids build forts. What he’s learned is both fascinating and inspiring.
Έχει ποτέ το παιδί σας φτιάξει φρούριο με μαξιλάρια καναπέ και κουβέρτες; Μήπως κάποια μυστική φωλιά με κλαδιά και θάμνους ή κάποιο φρούριο από χιόνι; Ίσως θυμάστε κι εσείς τον εαυτό σας να κάνει το ίδιο πράγμα. Πόσο όμορφα σας έκανε να νιώθετε ο δικός σας μυστικός χώρος με τους δικούς σας κανόνες;
Πιθανόν να διασκεδάζατε τόσο πολύ που δεν αντιληφθήκατε το πόσο καλό ήταν αυτό για σας.
Η δημιουργία μυστικών φρουρίων, φωλιών, κρυψώνων και παιχνιδόσπιτων δεν είναι απλά ένα τυχαίο είδος παιχνιδιού. Είναι ένα παγκόσμιο ένστικτο ριζωμένο στην υγιή ανάπτυξη των παιδιών, λέει ο παιδαγωγός David Sobel του Antioch University New England — ο άνθρωπος που έχει μελετήσει αυτή την συμπεριφορά περισσότερο από τον καθένα.
Παιδιά σε όλο τον κόσμο οργανώνουν αυτούς τους «ξεχωριστούς χώρους» σε δάση, φαράγγια, ερήμους, όχθες ποταμών, φράκτες, μικρούς χώρους και ναι, σε αυλές των προαστίων και σε υπόγεια — προσωπικοί μικροί κόσμοι μέσα στον κόσμο.
«Απλά ήταν κάτι που συνέβαινε, και το καλύτερο που είχες να κάνεις ήταν να μην το εμποδίζεις», μου είπε. «Τώρα, ενώ η παρόρμηση υπάρχει ακόμα μέσα στα παιδιά, οι ευκαιρίες για να την ακολουθήσουν έχει μειωθεί». Τα παιδιά περνάνε περισσότερη ώρα συνδεδεμένα στο διαδίκτυο παρά έξω για παιχνίδι, λέει ο Sobel, που είναι ο συγγραφέας του Children’s Special Places: Exploring the Role of Forts, Dens, and Bush Houses in Middle Childhood. Τα νεότερα παιδιά είναι λιγότερο πιθανό πια να αντιγράψουν το χτίσιμο φρουρίων από τα μεγαλύτερα — ένας σημαντικός τρόπος με τον οποίο όλα τα παιχνίδια αυτού του είδους (πχ κρυφτό, αγαλματάκια ακίνητα) περνάνε από γενιά σε γενιά.
Γιατί τα φρούρια είναι τόσο σπουδαία…
Η επιθυμία να δημιουργήσεις τον δικό σου ξεχωριστό χώρο, λέει ο Sobel, ξεκινά γύρω στα 5 με 6 (περίπου στην ηλικία που σταματούν να πιστεύουν στον Άγιο Βασίλη) και σταματά στα 12 με 13.
Στην αρχή το παιχνίδι γίνεται κυρίως μέσα — δημιουργία φρουρίων με μαξιλάρια ή γωνιές χτισμένες με κομμάτια. Γύρω στην ηλικία των εννιά, τα παιδιά θέλουν να απομακρυνθούν από την επιτήρηση των γονιών τους. Ένα ξύλινο σπίτι έξω στους θάμνους είναι το ιδανικό μέρος.
Αναπτυξιακά, δύο μεγάλα πράγματα συμβαίνουν κατά τη διάρκεια αυτής της μέσης παιδικής ηλικίας που τροφοδοτούν αυτό το παιχνίδι:
1) Ανακαλύπτουν τον κόσμο. Τα παιδιά θέλουν να μάθουν τον τρόπο με τον οποίο όλα τα κομμάτια της ζωής τους συνδέονται μεταξύ τους — τα τοπία, οι δρόμοι, η γειτονιά, το σπίτι … και τη δική τους θέση μέσα σε αυτά. «Θέλουν να τα συνδέσουν όλα μεταξύ τους σαν ένα παζλ», λέει ο Sobel.
2) Γίνονται πιο ανεξάρτητα. Τα παιδιά αρχίζουν να δημιουργούν έναν ξεχωριστό εαυτό από αυτόν που τους έχει οριστεί από τους γονείς τους. Επιθυμούν την δική τους ξεχωριστή θέση στον κόσμο.
«Το ξεχωριστό εξωτερικό μέρος, συμβολίζει το ξεχωριστό εσωτερικό μέρος», λέει ο Sobel. «Είναι η δική τους προσωπική χρυσαλλίδα».
Και ναι! Είναι επίσης και διασκεδαστικό!
Ταυτόχρονα με την ικανοποίηση αυτών των ισχυρών αναπτυξιακών αναγκών, τα παιδιά επωφελούνται και σε άλλους τομείς από το χτίσιμο των φρουρίων:
- Ωριμότητα, ανεξαρτησία και αυτοπεποίθηση
- Γνωστικές ικανότητες, όπως η επίλυση προβλημάτων, ο σχεδιασμός και η φαντασία
- Κοινωνικές ικανότητες, όπως η συνεργασία και η διαπραγμάτευση
- Πρακτικές ικανότητες
- Αρκετή άσκηση από το χτίσιμο και το παιχνίδι
- Αγάπη και γνώση για το φυσικό περιβάλλον
- Αγχολυτικό: Ένα κάστρο είναι, κυριολεκτικά και μεταφορικά, μία άμυνα ενάντια στις δυνάμεις του έξω κόσμου (κι ένα εξαιρετικό μέρος για ονειροπόληση).
Ενισχύοντας το χτίσιμο φρουρίου — τι μπορούμε να κάνουμε:
Όπως κι εσείς κάποτε, έτσι και το παιδί μπορεί να πιάσει μερικά ξύλα —ή ό,τι βρεθεί πιο βολικό— και να ξεκινήσει να χτίζει. Αν όχι, τότε υπάρχουν μερικοί εύκολοι τρόποι για να το διευκολύνετε:
Παρουσιάστε το παιχνίδι του φρουρίου από νωρίς. Τα φρούρια με κουβέρτα —τόσο απλό όπως το να ρίξεις μια κουβέρτα πάνω από ένα τραπέζι δημιουργώντας μια ζεστή φωλιά— είναι μια πρώιμη μορφή του παιχνιδιού που ακόμα και τα παιδιά προσχολικής ηλικίας αγαπούν. «Ξεκινά σε εσωτερικό χώρο και μετά μετακομίζει έξω, κι από εκεί μακρύτερα και μακρύτερα» καθώς τα παιδιά μεγαλώνουν, λέει ο Sobel.
Δώστε του τα υλικά. Οτιδήποτε είναι αρκετό για να αναφλέξει την παιδική φαντασία, από μια κολλητική ταινία και κουτιά από χαρτόνι μέχρι υλικά κατασκευών. Μπορείτε επίσης, να ξεκινήσετε κάτι μαζί. Ένα καλό υλικό για δραστηριότητες εξωτερικού χώρου είναι τα Stick-lets , πλαστικά που συνδέουν κλαδιά μεταξύ τους. Η σχεδιάστρια Christina Kazakia εμπνεύστηκε την κατασκευή τους όντας μαθήτρια του Rhode Island School of Design, όταν άκουσε τους φίλους της να αναπολούν το πόσο διασκεδαστικό ήταν το να χτίζουν φρούρια.
Εξασφαλίστε πως έχουν κάποιο χώρο να εξερευνήσουν. «Τα παιδιά έχουν ανάγκη την επαφή με το φυσικό περιβάλλον· είναι μέρος της διαδικασίας», λέει ο Sobel. «Και γι’ αυτό τον λόγο οι γονείς πρέπει να είναι ανεχτικοί σε μια λίγο μεγαλύτερης ακτίνας ελευθερία».
Εξετάστε την πιθανότητα για πιο δομημένο χώρο παιχνιδιού. Καλοκαιρινές κατασκηνώσεις με πολύ παιχνίδι στο δάσος, είναι άλλος ένας τρόπος για να εκφράσει το παιδί το ένστικτο για την κατασκευή φρουρίων. Μερικές κατασκηνώσεις έχουν χτίσει το δικό τους πρόγραμμα εκμάθησης γύρω από το χτίσιμο φρουρίων. O Sobel, αναφέρεται στα ευρωπαϊκά προγράμματα κατασκήνωσης όπου τα παιδιά χτίζουν ολόκληρα χωριά μέσα στα οποία ζουν. Όλο και περισσότερα ανεξάρτητα σχολεία ενθαρρύνουν το χτίσιμο φρουρίων στους χώρους παιχνιδιού επειδή ακριβώς βλέπουν την αξία του, λέει ο Sobel που έχει γράψει επίσης και το βιβλίο Nature Preschools and Forest Kindergartens.
Και μην ξεχνάτε: Ιδιωτικός χώρος - Απαγορεύεται η είσοδος!
Σαν μαμάδες και μπαμπάδες πρέπει απλά να "τσιγκλίσουμε" τα παιδιά και μετά να τα αφήσουμε ελεύθερα. Αυτά ξέρουν τι πρέπει να κάνουν.
