Ένα παιδί παρουσιάζει δυσκολία σε γραφοκινητικές δεξιότητες όταν εντοπίζουμε ένα ή περισσότερα από τα ακόλουθα χαρακτηριστικά:
- δυσκολεύεται να κρατήσει σωστά το μολύβι
- γράφει πολύ αργά
- κουράζεται πολύ εύκολα όταν γράφει
- αλλοιώνει τη μορφή των γραμμάτων/συμβόλων, κάνει δυσανάγνωστα γράμματα, γράφει γράμματα με καθρεπτική μορφή
- δυσκολεύεται να οριοθετήσει τα γράμματά του πάνω στη γραμμή του τετραδίου
- δυσκολεύεται να οργανώσει το μέγεθος των γραμμάτων και τις αποστάσεις μεταξύ γραμμάτων και λέξεων
- δυσκολεύεται να οργανώσει συνολικά το γραπτό κείμενο στη σελίδα
- κάνει λάθη σε δοκιμασίες αντιγραφής (ορθογραφικά λάθη, παράλειψη γραμμάτων κλπ)
- δυσκολεύεται να αντιγράψει από απόσταση (πίνακας)
Παραδείγματα (αντιγραφή από πάνω/κάτω):
Παιδί 8,5 ετών
Beery Developmental test of Visual Motor Integration
Παιδί Β’ Δημοτικού
Παιδί Δ’ Δημοτικού, Χρόνος ολοκλήρωσης: 5 λεπτά
Η γραφοκινητική ικανότητα είναι μια σύνθετη διαδικασία οπτικο-κινητικής οργάνωσης η οποία απαιτεί τον συνδυασμό δεξιοτήτων οπτικής αντίληψης και κινητικού συντονισμού.
Με τον όρο οπτική αντίληψη εννοούμε την ικανότητα κατανόησης και επεξεργασίας οπτικών ερεθισμάτων. Μερικές από τις πιο σημαντικές δεξιότητες οπτικής αντίληψης που επηρεάζουν τις γραφοκινητικές δεξιότητες είναι:
- Η οπτική διάκριση: Η ικανότητα να εντοπίζουμε ομοιότητες/διαφορές σε οπτικές παραστάσεις, ως προς τα ποιοτικά χαρακτηριστικά τους (χρώμα, σχήμα, μέγεθος, προσανατολισμός, λεπτομέρειες). Μας επιτρέπει να διακρίνουμε για παράδειγμα το 3 από ε.
- Η διάκριση εικόνας/φόντου: Η ικανότητα να εντοπίζουμε συγκεκριμένα στοιχεία ανάμεσα σε πολλά ή μέσα σε πολύπλοκα φόντα, και να διακρίνουμε γραμμές ή παραστάσεις που αλληλοκαλύπτονται ή διασταυρώνονται. Μας βοηθά να εστιάζουμε στις χρήσιμες μόνο οπτικές πληροφορίες και να βρίσκουμε εύκολα το σημείο που βρισκόμασταν σε ένα κείμενο που αντιγράφουμε.
- Η αντίληψη χωρικών σχέσεων: Η ικανότητα να αντιλαμβανόμαστε πώς σχετίζονται χωρικά διάφορα αντικείμενα με εμάς ή μεταξύ τους. Είναι απαραίτητη για την οργάνωση του γραπτού κειμένου στη σελίδα, την οργάνωση των αποστάσεων μεταξύ γραμμάτων και λέξεων κ.ά
- Η οπτική διαδοχική μνήμη: Η ικανότητα να συγκρατούμε για λίγα δευτερόλεπτα μια σειρά από οπτικές πληροφορίες και να τις ανακαλούμε επιτυχώς. Μας βοηθά να ολοκληρώνουμε δοκιμασίες αντιγραφής χωρίς λάθη, με ταχύτητα.
Με τον όρο κινητικός συντονισμός εννοούμε τον συντονισμό των κινήσεων στο χέρι, ο οποίος προϋποθέτει δεξιότητες κινητικού σχεδιασμού, ομαλή συνεργασία των αρθρώσεων του χεριού, επαρκή αισθητηριακή ανατροφοδότηση, απομόνωση των κινήσεων κάθε δαχτύλου και ικανότητα χειρισμού αντικειμένων στην παλάμη, ανάμεσα σε άλλα.
Οι γραφοκινητικές δεξιότητες προϋποθέτουν τον αποτελεσματικό συνδυασμό δεξιοτήτων οπτικής αντίληψης και κινητικού συντονισμού. Για να συμβεί κάτι τέτοιο θα πρέπει να έχουν αναπτυχθεί και τα δύο σε ικανοποιητικό βαθμό, αλλά και να συνδυάζονται λειτουργικά μεταξύ τους. Επίσης το γνωστικό επίπεδο του παιδιού θα πρέπει να είναι αντίστοιχο με την ηλικία του και η εκπαίδευσή του στη γραφή να έχει γίνει με οργανωμένο και λογικό τρόπο.
Πηγές
Amundson, S.J., (2005) Prewriting and Handwriting Skills. In Case-Smith J., editor: Occupational Therapy for Children. St Louis:Mosby.
Dennis, J.L. and Swinth,Y. (2001) Pencil grasp and children’s handwriting legibility during diffferent-length writing tasks. American journal of occupational therapy, vol.55, no. 2, 175-183.
Exner, C.E., (2005) Development of Hand Skills. In Case-Smith J., editor: Occupational Therapy for Children. St Louis:Mosby.
Hull Learning Services (2004). Supporting children with Co-ordination Difficulties. London: David Fulton Publishers.
Lane, K.A., (2005). Developing Ocular Motor and Visual Perceptual Skills. New Jersey: SLACK, Inc.
