Η Διάκριση Εικόνας/Φόντου είναι μια ιδιαίτερα σημαντική δεξιότητα οπτικής αντίληψης. Πρόκειται για την ικανότητα εντοπισμού οπτικών πληροφοριών, προκειμένου να τις καταγράψουμε ως ξεχωριστές και να τις διαφοροποιήσουμε από το περιβάλλον στο οποίο τις βλέπουμε. Με πολύ απλά λόγια είναι η ικανότητα να εστιάζουμε οπτικά στο σημαντικό στοιχείο, και να φιλτράρουμε το ασήμαντο. Μας βοηθά να αντιληφθούμε πού αρχίζει μια παράσταση και πού τελειώνει μια άλλη. Είναι απαραίτητη όταν μας παρουσιάζονται πολλά οπτικά ερεθίσματα ταυτόχρονα και αποτελεί τη βάση για τις υπόλοιπες δεξιότητες οπτικής αντίληψης. Για να μπορούμε να εντοπίσουμε ομοιότητες/διαφορές (οπτική διάκριση), να κατανοήσουμε τη θέση αντικειμένων στο χώρο (αντίληψη χωρικών σχέσεων), να αποθηκεύσουμε στη μνήμη μας οπτικές πληροφορίες (οπτική μνήμη), θα πρέπει αρχικά να μπορούμε να εντοπίσουμε τις πληροφορίες ανάμεσα σε άλλες ή σε πολύπλοκα φόντα.
Η Διάκριση Εικόνας/Φόντου ξεκινά να αναπτύσσεται από πολύ μικρή ηλικία, όταν το παιδί προσπαθεί να εντοπίσει το αγαπημένο του παιχνίδι ανάμεσα σε άλλα ή ψάχνει τη μητέρα του ανάμεσα σε πολλά άτομα. Βελτιώνεται σημαντικά από 3 έως 5 ετών και σταθεροποιείται περίπου στην ηλικία των 7 ετών, έχοντας βάλει μία καλή βάση για την ανάπτυξη σύνθετων οπτικών αντιληπτικών και οπτικο-κινητικών δεξιοτήτων.
Στη σχολική ηλικία η Διάκριση Εικόνας/Φόντου επηρεάζει την ανάπτυξη βασικών ακαδημαϊκών δεξιοτήτων, αλλά και απλές καθημερινές σχολικές δραστηριότητες.
Ανησυχητικές ενδείξεις
Παιδιά που έχουν αδύναμη διάκριση εικόνας/φόντου μπορεί να:
• Δυσκολεύονται να συγκεντρώσουν την προσοχή τους σε οπτικά ερεθίσματα/πληροφορίες.
• Δυσκολεύονται να αγνοήσουν άσχετες οπτικές πληροφορίες, η προσοχή τους αποσπάται συχνά από οπτικά ερεθίσματα.
• Αργούν πολύ να εντοπίσουν αντικείμενα ανάμεσα σε πολλά (πχ σε γεμάτο συρτάρι).
• Μην εντοπίζουν λεπτομέρειες σε εικόνες, κείμενα, βιβλία.
• Δυσκολεύονται να εστιάσουν τα μάτια τους άμεσα σε κινούμενα αντικείμενα (πχ μπάλα).
• Δυσκολεύονται να δουλέψουν σε χαρτί με πολλές οπτικές πληροφορίες.
• Χάνουν τη σειρά καθώς διαβάζουν ένα κείμενο.
• Δυσκολεύονται να εντοπίσουν συγκεκριμένες λέξεις σε κείμενο ή στον πίνακα της τάξης (πχ ημερομηνία).
• Αντιγράφουν κείμενα με πολύ αργό ρυθμό (χάνουν συνεχώς το σημείο που βρίσκονται).
• Δυσκολεύονται να οργανώσουν τη γραπτή δουλειά τους.
• Δυσκολεύονται να αντιγράψουν από απόσταση (πχ από τον πίνακα της τάξης).
• Τρίβουν συχνά τα μάτια τους, δηλώνουν πόνο, ζαλάδα ή κόπωση.
• Ανοιγοκλείνουν πολύ συχνά τα μάτια τους όταν γράφουν/διαβάζουν ή και κατά τη διάρκεια της μέρας.
• Φαίνονται αφηρημένα, παρουσιάζουν δυσκολίες προσοχής.
Σε κάθε περίπτωση προτείνεται αναλυτικός οφθαλμολογικός και οπτομετρικός έλεγχος για να αποκλείσουμε δυσκολίες όρασης (πχ μυωπία, υπερμετρωπία, αμβλυωπία).
Γενικές συμβουλές για την ανάπτυξη της Διάκρισης Εικόνας/Φόντου
Η Διάκριση Εικόνας/Φόντου, όπως και κάθε δεξιότητα οπτικής αντίληψης, αναπτύσσεται αρχικά παρατηρώντας το χώρο γύρω μας και στη συνέχεια δουλεύοντας με έντυπο υλικό. Επομένως είναι χρήσιμο να ενθαρρύνουμε την ανάπτυξή της με αυτόν τον τρόπο. Όταν ένα παιδί δυσκολεύεται να βρει τρισδιάστατα αντικείμενα, όπως ένα παιχνίδι ανάμεσα σε πολλά, ή να εντοπίσει κάτι σε ένα ακατάστατο δωμάτιο, τότε θα δυσκολευτεί ακόμα περισσότερο να εντοπίσει λεπτομέρειες σε εικόνες και γενικά σε έντυπο υλικό.
Ξεκινήστε με παιχνίδια στο χώρο, όπως:
• Βρες το αντικείμενο: Ζητήστε από το παιδί να βρει και να σας δείξει ένα συγκεκριμένο αντικείμενο που βλέπετε, στο δωμάτιο ή σε εξωτερικό περιβάλλον. Επιπλέον μπορείτε να του ζητήσετε να σας πει ή να σας δείξει όλα τα αντικείμενα ενός συγκεκριμένου χρώματος ή σχήματος.
• Κατασκευαστικά παιχνίδια: Χρησιμοποιήστε παιχνίδια κατασκευών ή συναρμολογήσεων με πολλά τεμάχια όπως τουβλάκια, κυβάκια, Lego. Ζητήστε από το παιδί να ξεχωρίσει όλα τα κομμάτια ανάλογα με το χρώμα ή το σχήμα τους πριν ξεκινήσετε την κατασκευή.
Και συνεχίστε με έντυπες ασκήσεις, όπως:
• Βρες τις διαφορές.
• Ιχνογράφηση μπερδεμένων σχημάτων ή γραμμών.
• Κρυπτόλεξα ή αναζήτηση γραμμάτων/λέξεων, με ή χωρίς πρότυπο, σε πίνακες, κείμενα, βιβλία, περιοδικά, εφημερίδες
Παραδείγματα έντυπων δραστηριοτήτων (από το βιβλίο "Διάκριση Εικόνας/Φόντου: Φύλλα αξιολόγησης και εργασίας" των εκδόσεων upbility)
